ZIMEM DEFTERI Osmanlı’da yaygın olan bir yardımlaşma geleneğidir. Zimem defteri borçların yazılı olduğu “borçlar defteri” demektir. Kasap, manav, terzi gibi Osmanlı esnafının tuttuğu borç defterinin, günümüz tabiri ile veresiye defterinin adıdır. Atalarımız dinimizce teşvik edilen hayır ve hasenatı farklı âdetler hâlinde yapagelmişlerdir. Peygamberimizin belirttiği, kıyamet günü arşın gölgesinde gölgelenecek olan yedi sınıf insandan biri, sağ elinin verdiğini sol elinin duymayacağı şekilde sadaka veren kişidir.
Bu amaçla varlıklı Osmanlı eşrafı, özellikle Ramazan ayında tebdili kıyafet ederek hiç tanımadıkları mahallelerin esnafına giderlerdi. Zimem defterini başından, ortasından ve sonundan rastgele açtırır, borçlunun kim olduğunu bilmeden hesabını yaptırır ve buna göre ödemesini yaparlardı. Ne borcu ödeyen kimi bu borçtan kurtardığını bilir ne de borcu silinen kendisini kimin bu borçtan kurtardığını bilirdi. Böylece ihtiyaç sahibi, kimseye minnet duymamış olur, varlıklı kişi de gösterişten uzak, hiçbir çıkar gözetmeden infak yapmış olurdu.
