Kanatîr (Merdivenbaşı Kemerleri)
Kubbetu’s-Sahra avlusunun sekiz yerinde merdiven başlarında yüksekçe kemerler mevcuttur. Buradan basamaklarla 3 metre aşağıdaki Kıble Mescidi düzeyine inilir. Ne zaman, kim tarafından ve niçin yapıldıkları bilinmemektedir. Bunların Büyük Herod’un inşa ettiği İkinci Beytu’l-Makdis’ten kalma oldukları ve bütün Kubbetu’s-Sahra avlusunu çevirdikleri tahmin edilmektedir. Kitabelerden anlaşıldığına göre kemerler, Fâtımîler, Memlûkler ve Osmanlılar dönemlerinde çeşitli restorasyonlar geçirmiştir. Alman Kayzeri II. Wilhelm’in 1898’deki Kudüs ziyaretinde kemerlerin üzerlerine kaplanan alçılar, 1914-1917 yılları arasında Osmanlı 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa tarafından kaldırılmıştır. Kubbetu’s- Sahra’nın güneyindeki kemerlerin Kıble Mescidi yüzünde ortadaki sütunun üzerinde bir de güneş saati bulunmaktadır.
II. Mahmud veya Peygamber Âşıkları Eyvanı
İçerisinde dinlenmek veya sohbet etmek amacıyla yapılan bu eyvan, Karanlık Kapı Sebili’nin hemen güneyinde bulunur. Sultan II. Mahmud döneminde (1808-1839) Trablus ve Sayda valilikleri yapmış olan Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bina, dört tarafı açık, kıble tarafında küçük bir mihrabın yer aldığı üzeri kubbeli bir yapıdır. Eyvanın neden “Peygamber Âşıkları Eyvanı” diye isimlendirildiği bilinmemektedir.
Ahmet Paşa Halvethanesi
1601 tarihli vakfiyelere göre Osmanlının Gazze Sancakbeyi olan Ahmet Paşa, Aksâ içerisinde yaptırdığı medrese ve halvethânelerde Gazzeli ve Kâdirî Tarikatı’na mensup olanları görevlendirdiği için buraya “Gazzeliler Halvethanesi” de denilir. Aksâ’nın batı tarafındaki bu mütevazı taş bina, çok ince sütunları ve taş işçiliğiyle dikkat çeker.
