Cumanın Fazileti
Cuma namazı, öğle ezanının okunması ile birlikte camide cemaat ile kılınan bir namazdır.
Cuma namazı namazların en faziletlisi olduğu gibi, Cuma günü de günlerin en faziletlisidir. Cuma gününün fazilet ve üstünlüğü hakkında Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuşlardır:
“Şüphesiz Cuma günü, Allah katında günlerin efendisi ve en ulusudur. Cuma günü Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramından daha ulu bir gündür. Cuma gününün beş özelliği vardır: Allah, Âdem’i o günde yarattı. Âdem’i o günde yeryüzüne indirdi. Âdem’i o günde vefat ettirdi. O günde öyle bir saat vardır ki, kul o saatte Allah’tan bir şey dilerse, dilediği şey haram olmadığı takdirde Allah dilediğini ona mutlaka verir. Kıyamet de o günde kopacaktır. Allah’a yakın olan melek, gök, yer, rüzgârlar, dağlar ve deniz. Bunların hepsi Cuma günün (ün heybetin)den korkarlar. (İbn Mâce, İkâmetü’s-Salât, 79)
Şafii Mezhebine Göre Cuma Namazının Hükmü
Cuma namazı, şartları tutan her Müslümanın kılması gereken müstakil bir farz-ı ayn olup namazların en faziletlisidir.
Ayet: “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığı zaman, hemen Allah’ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın.” (Cuma, 62/9)
Hadis: “Cuma namazına gitmek, ergenlik çağına ulaşmış her Müslümana farzdır.” (Ebu Dâvûd, Taharet, 129)
Şafii Mezhebine Göre Cuma Namazı Kaç Kişiyle Kılınır?
Cuma namazını kılan cemaatin, en azından kırk kişi olması ve bu kırk kişinin de namaz kılınan yeri sürekli yurt edinen ergenlik çağına girmiş erkeklerden oluşması şarttır.
Kırk kişilik cemaatin hutbenin başlangıcından itibaren namazın tamamlanmasına kadar hazırda olması şarttır.
Şafii Mezhebine Göre Cuma Namazı Kaç rekâttır?
Cuma namazı toplam 10 rekâttır. Farzı iki rekâttır.
Farzından önce iki rekât müekked, iki de gayr-ı müekked; farzından sonra da iki rekât müekked, iki de gayr-ı müekked olmak üzere toplam sekiz rekât sünnet namaz kılınır.
Adım Adım Cuma Namazının Kılınışı
Önce iki rekât müekked, vakit varsa iki rekât de gayr-ı müekked sünnet kılıp hutbe için beklenir.
2 Rekâtlık Sünnetin Kılınışı
Birinci Rekât
1. Niyet
- Kıbleye yönelip kalp ile niyet edilir: “Niyet ettim Allah rızası için Cuma namazının ilk sünnetini kılmaya.”
2. İftitah Tekbiri
- İftitah (başlangıç) tekbiriyle “Allahü Ekber” diyerek namaza başlanır. Tekbir alırken eller omuz hizasına kadar kaldırılır. Sonra eller, sağ eliyle sol elinin bileğini tutarak göğüs altında ve biraz da sol tarafa doğru gelecek şekilde bağlanır.
3. Kıyam
Daha sonra Veccehtü duası okunur.
- Namaz kılan kişi ardından Euzü billahi mine’ş-şeytani’r-racîm der ve besmele çeker.
- Fatiha suresini, devamında bir sûre veya onun yerine geçen bir ayet okur.
4. Rükû
- Sonra her iki elini iftitah tekbirinde olduğu gibi omuz hizasına kadar kaldırarak tekbir alıp rükûya varır.
- Yine her iki elini kaldırarak “semiallahü limen hamideh, Rabbena leke’l-hamd” diyerek rükûdan kalkıp doğrulur.
5. Secde
Daha sonra ellerini kaldırarak tekbir alır ve secdeye varır. Secdeye varırken önce dizlerini, sonra ellerini, sonra alnını ve burnunu yere koyar. Elleri omuzlarıyla aynı hizada olur.
- Secdede üç defa “Sübhane Rabbiye’l-a’lâ” denir. Allahü Ekber diyerek secdeden kalkılıp oturulur. Otururken Allahümmeğfirli verhamni ve’cürni verzukni vehdini ve ‘afini duası okunabilir.
- Sonra aynı şekilde ikinci secdeye gider. Secdeden kalkarken azıcık oturulur. Buna istirahat celsesi denir.
- Sonra ikinci rekâta kalkılır. Kalkarken destek olsun diye eller yere konulur.
İkinci Rekât
- İkinci rekât aynı birinci rekât gibi kılınır.
6. Son Oturuş (Kade-i âhire)
- İkinci secdeden sonra ayağa kalkılmaz teverrük şeklinde oturulur. Teverrük oturuşu, ayakları yatık olarak yere koyup üzerine koymak ve sol ayağı sağ ayağın altından yan tarafa çıkaracak biçimde oturmaktır.
- Otururken eller dizlerin üzerine konur. Şehadet parmağı dışında sağ elin parmakları yumulur. Sol elin parmakları ise açık tutulur.
- Burada Tahiyyat ile Salavât duaları okunur.
- Tahiyyat okurken illallah dendiğinde sağ elin şehadet parmağı kaldırılır. Selam verinceye kadar parmak öylece tutulur.
- Daha sonra Salli Bârik duaları okunur.
- Son oturuşta Tahiyyat ve Salavât okunduktan sonra aşağıdaki duaların okunması da uygun olur.
7. Selam
- Bu duayı da okuduktan sonra Es-Selamü Aleyküm ve Rahmetüllah diyerek önce sağa, sonra yine aynı lafızları okuyarak sola selam verilir.
- Vakit varsa aynı şekilde 2 rekât gayr-ı müekked sünnet kılınır.
- Namaz bittiği sırada hatip hutbeye çıkar ve iç ezan okunur. Cuma namazının iç ezanının başlamasıyla beraber, her çeşit dünyevi işlerle meşgul olmak yasaktır.
- Hutbe dinlendikten sonra Cumanın iki rekât farzı cemaatle kılınır.
- Farz namazdan sonra iki rekât müekked, arzu edilirse iki rekât de gayri müekked sünnet kılınır. Cumanın müekked sünnetlerini terk etmek doğru değildir.
Cuma Namazının Farz Olmasının Şartları
1. Müslüman olmak.
2. Ergen olmak.
3. Akıllı olmak.
4. Erkek olmak.
5. Hür olmak.
6. Sağlıklı olmak.
7. Cuma namazı kılınan bir beldede ikamet etmek.
Cuma Namazının Geçerlilik Şartları
1. Öğle vaktinde kılınması
2. Şehirde kılınması
3. Cuma namazının cemaatle kılınması
4. Aynı yerleşim biriminde birden fazla yerde kılınmaması
5. Cuma namazından önce iki hutbe okunması
Cuma Günü Sünnet veya Edep Gereği Yapılacak İşler
1. Gusül abdesti almak
2. Güzel koku sürünmek
3. Çokça salavat getirmek
4. Kehf süresini okumak
5. Namaza vaktinde gitmek
6. Hutbe esnasında başka şeylerle ilgilenmemek
7. Gün boyu dua ve zikir yapmak
8. Fakirlere sadaka dağıtmak
Hutbenin İçindeki Şartlar
1. Her iki hutbeye, Allah’a hamd ederek başlamak
2. Her iki hutbede Peygamber Efendimize salât okumak
3. Her iki hutbede takva tavsiyesinde bulunmak
4. İki hutbeden birinde Kur’an-ı Kerim’den bir ayet okumak.
5. Özellikle ikinci hutbede müminlere dua etmek
Geç Kalan Kişi Cuma Namazına Ne Zaman Kavuşmuş Olur?
Camiye geç gelen bir kişi, imam ikinci rekâtta iken namaza durursa, Cuma namazına kavuşmuş sayılır ve namazını Cuma namazı olarak tamamlar. Ama ikinci rekâtın rükûundan sonra imama tabi olup namaza girerse, Cuma namazına kavuşmuş sayılmaz ve namazını öğle namazı olarak tamamlar.
Zühr-i Ahir (Son Öğle) Namazı Kılmak Gerekir mi?
Bir yerleşim yerinde birden fazla camide cuma namazı kılınıp kılınamayacağı konusunda İslam âlimleri arasında farklı görüşler vardır. Hanefi mezhebinde kabul edilen görüş, bir yerleşim yerinde birden fazla camide kılınan cumanın sahih olmasıdır. Şafiiler ise “ihtiyaç yoksa sadece bir camide kılınabilir” diyor.
Bu imamlara göre, bir yerde birden fazla cuma namazı kılındığı takdirde namaza ilk önce başlayanların namazı sahih olur, sonraya kalanların namazı sahih olmaz.
Bu görüşte olanlar, cumanın sahih olmaması ihtimaline karşı ihtiyaten vaktin farzını kılmak maksadıyla “Zuhr-i Âhir” adıyla dört rekât namaz kılınmasını gerekli görmüşlerdir.
Birden fazla camide kılınan cuma namazlarının sahih olduğu ve bu sebeple Zuhr-i Âhir kılmaya gerek olmadığı görüşünde olanlar: “Cuma’dan sonra ‘Zuhr-i Âhir’ kılmak ihtiyat değildir. Asıl ihtiyat, iki delilden en kuvvetlisi hangisi ise onunla amel etmektir.
Bu sebeple, cuma namazını kılan bir kimse, cumadan sonra “Zuhr-i Âhir” niyetiyle dört rekât daha namaz kılmak mecburiyetinde değildir. Çünkü cuma namazı öğle namazının yerine geçtiğinden o gün ayrıca öğle namazı kılınmaz.
Bununla beraber “Zuhr-i Âhir” kılmaya bir engel de yoktur. Dileyen dört rekât “Zuhr-i Âhir” ile iki rekât da vakit sünneti kılar. Zuhr-i Âhir namazına, “Niyet ettim Allah rızası için vaktine yetişip henüz kılamadığım son öğle namazını kılmaya” diye niyet edilir. İki rekâtlı vakit sünnetine de şöyle niyet edilir: “Niyet ettim Allah rızası için vaktin sünnetini kılmaya.”
