İslam medeniyetinde ahilik

Ahilik 13. yüzyılda Anadolu’da görülmeye başlayan, Osmanlı Devleti’nin kurulmasında önemli rol oynayan dinî ve sosyal bir teşkilattır. Ahiliğin Anadolu’da kurulup gelişmesinde fütüvvet teşkilatının büyük tesiri ve Ahi Evran’ın önemli rolü olmuştur.

Anadolu’da hızla yayılan ahilik teşkilatı, şehirlerde olduğu gibi köylerde ve uç bölgelerde de büyük nüfuza sahip olmuştur. Ahiler, merkezi otoritenin zayıfladığı, anarşi ve kargaşanın ortaya çıktığı dönemlerde önemli fonksiyonlar üstlenmiştir.

İslami anlayışa doğrudan bağlı olan ahiliğin esasları, ahlaki ve ticari kaideleri fütüvvetnâme adı verilen kitaplarda yazılı idi. Teşkilata girecek kimse ilk önce bu kitaplarda belirtilen dinî ve ahlaki emirlere uymak zorunda idi. Teşkilat mensuplarında bulunması gereken vasıflar vefa, doğruluk, emniyet, cömertlik, tevazu, kardeşlerine nasihat, onları doğru yola sevk etme, affedici olma ve tövbe idi. Yalan, gıybet, hile, şarap içme, zina gibi davranışlar ise meslekten atılmayı gerektiren sebeplerdi.