Duha ne demektir?
Arapça karşılığı salâtü’d-duhâ olup duhâ, “güneşin doğuşundan yaklaşık 45-50 dakika sonra güneşin yükselip ışığının iyice parladığı, etrafa yayıldığı ve sıcaklığının arttığı zaman” anlamına gelir.
Duhâ kelimesi Kur’an’da sözlük anlamıyla altı yerde geçer (el-A‘râf 7/98; Tâhâ 20/59; en-Nâziât 79/29, 46; eş-Şems 91/1; ed-Duhâ 93/1).
Hadislerde de ed-duhâ, salâtü’d-duhâ, sübhatü’d-duhâ ve şüf‘atü’d-duhâ gibi tabirler yer alır (aş.bk.). Ayrıca “güneşin doğduktan sonra parlaklık kazandığı zaman” anlamındaki işrâk kelimesi bir âyette (Sâd 38/18), salâtü’l-işrâk da bir hadiste (Heysemî, II, 238) geçmekle birlikte bu tabir literatürde nâdiren kullanılmıştır (Fahreddin er-Râzî, XXVI, 186; Kurtubî, XV, 159-160; Mv.F, XXVII, 132-133).
İşrak veya duha (kuşluk) namazı ne zaman kılınır?
İşrak veya duhâ (kuşluk) namazı; güneşin doğup ufukta beş derece (bir mızrak boyu) yükselmesi ile kerâhet vakti çıktıktan sonra yani güneşin doğuşundan yaklaşık 40-50 dakika sonra ilk kuşluk vaktinde kılınır.
Diyanet İşleri Başkanlığı takvimlerinde, güneşin doğuş saati bilgisi yer almaktadır.
İşrak veya duha (kuşluk) namazının fazileti nedir?
Bir kutsî hadiste bu namazın faziletine işaretle Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur: “Ey Âdemoğlu! Gününün ilk vakitlerinde benim için dört rekât nafile kılmaktan acizlik gösterme ki günün sonunda seni korumayı tekeffül edeyim.” (Ebû Dâvûd, Tatavvu’, 12)
Ebû Hüreyre, Resûl-i Ekrem’in kendisine her ay üç gün oruç tutmayı, iki rek‘at kuşluk namazı ile gece yatmadan önce vitir namazı kılmayı tavsiye ettiğini belirtir.
Resûlullah (sas) şöyle buyurmuştur: “Her birinizin her eklemi için günde bir sadaka vermesi gerekir. Bu sebeple her tesbih (sübhânellah) bir sadaka, her hamd (elhamdülillâh) bir sadaka, her tehlil (lâ ilâhe illallah) bir sadaka, her tekbir (Allahüekber) bir sadaka, iyiliği tavsiye etmek sadaka, kötülükten sakındırmak sadakadır. Kuşluk vakti kılınan iki rek‘at namaz ise bunların hepsinin yerini tutar” (Müslim, “Müsâfirîn”, 84; Ebû Dâvûd, “Teṭavvuʿ”, 12). Başka bir hadiste ise kuşluk namazını kılanın veya kılmaya devam edenin fazla da olsa günahlarının bağışlanacağı ifade edilmiştir (İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 187; Ebû Dâvûd, “Teṭavvuʿ”, 12; Tirmizî, “Vitir”, 15).
İşrak veya duha (kuşluk) namazı nasıl kılınır?
Hadis kaynaklarında kılınması teşvik edilen duhâ (kuşluk) namazı; dört, sekiz ve on iki rekât olarak kılınabilir (Müslim, Salâtü’l-müsâfirîn, 78-83).
En az iki rekât olarak kılınabileceği konusunda da görüşler vardır.
Bu namazı; iki rekâtta bir selam vermek suretiyle kılmanın daha sevap olduğu kaynaklarda yer almaktadır.
Ancak dört rekâtta bir de selam verilebilir (Tahtâvî, Hâşiye, s. 395).
---
Besmele çekilerek duha namazına şöyle niyet edilir:
“Niyet ettim Allah’ım senin rızan için duha namazını kılmaya.”
Sonra tekbir alınır ve eller erkeklerde göbek hizasına, kadınlarda ise göğüs hizasına bağlanır.
1. Rekat
- Sübhaneke,
- Euzü besmele,
- Fatiha Suresi,
- Zammı sure veya zammı sure yerine geçecek miktarda Kur'an-ı Kerim okunur,
- Rükû (3 defa "Sübhane Rabbiyel Azîm"),
- Peşpeşe 2 secde (Her secdede 3'er defa, "Sübhane Rabbiyel Aliyyil âlâ").
2. Rekat
- Besmele,
- Fatiha Suresi,
- Zammı sure veya zammı sure yerine geçecek miktarda Kur'an-ı Kerim okunur,
- Rükû (3 defa "Sübhane Rabbiyel Azîm"),
- 2 defa Secde (Her secdede 3'er defa "Sübhane Rabbiyel Aliyyil âlâ"),
- Tahiyyata oturulur. Ettehiyyatü, salli ve bârik duaları okunarak önce sağ tarafa, sonra sol tarafa selam verilir.
- Selam verilirken; "esselamü aleyküm ve rahmetullah" denilir.
Not: Kaç rekat duha namazı kılınacaksa, belirtildiği şekilde ikişer rekat olarak kılınabilir.
Kuşluk namazında diğerlerinde olduğu gibi Fâtiha’dan sonra Kur’an’dan herhangi bir yerin okunması mümkünse de Ukbe b. Âmir’in, “Resûlullah bize, kuşluk vaktiyle ilgili olan Şems sûresiyle Duhâ sûresini okuyarak kuşluk namazını kılmamızı emretti” şeklindeki rivayetinden hareketle (Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī, I, 328; İbn Hacer, III, 298; Bedreddin el-Aynî, VII, 240) bu iki sûrenin okunması tavsiye edilmiştir. Ancak Nevevî, İhlâs sûresinin Kur’an’ın üçte birine, Kâfirûn sûresinin dörtte birine denk olduğuna dair rivayetlere dayanarak kuşluk namazında bu sûreleri okumanın da sünnet olduğu görüşünü ileri sürer (Şerḥu Müslim, II, 117).
--
Tekeffül: Birine, bir şeye kefil olma.
