Bereketli topraklar: Mâverâünnehir

Mâverâünnehir, Ceyhun nehrinin kuzey ve doğusunda kalan bölgeye İslam tarihçi ve coğrafyacıları tarafından verilen isimdir. Buhara, Semerkant, Taşkent, Fergana, Kiş, Nesef, Tirmiz, Hârizm, Fârâb, Talas ve Hucend topraklarını içine alan bölgede İslam fetihlerinden önce çeşitli dinî inançlar yaygındı. Sâmânîler devrinde başta Buhara ve Semerkant olmak üzere bölgede önemli ekonomik, kültürel ve ilmî gelişmeler yaşandı. Mâverâünnehir’de yetişen pek çok âlim ve sanatçı İslam dünyasında bilim, kültür, felsefe ve sanatın gelişmesine ciddi katkılarda bulundu. Muhaddis Buhârî ve Dârimî, müfessir Dahhâk b. Müzâhim, kelâmcı Mâtürîdî, fakih Ebü’l-Leys es-Semerkandî bunlardan sadece birkaçıdır. Birçok devletin hâkimiyeti altına giren Maveraünnehir, Moğolların hâkimiyetine girdiği süreçte tahrip edildi. İlerleyen zamanlarda nispeten bir toparlanma yaşansa da eski refah düzeyini yakaladığı söylenemez. Tarihteki Mâverâünnehir toprakları günümüzde Özbekistan ve Türkmenistan’la Kazakistan’ın bazı kesimlerini ihtiva eder.