Birbirine yakın meskenlerde yaşayan kişi veya aileleri ifade eder. Aralarında meslek, iş yeri, arazi vb. yönlerden yakınlık bulunanlar için de kullanılır.

Eski Türkçede “durmak, ikamet etmek” anlamındaki “kon-mak” kelimesinden türemiştir. Konak, konum, konuk kelimeleri de aynı kökten türemiştir. Arapça karşılığı “yakın olma, yakınlık” anlamındaki “câr” kelimesidir.

İnsanoğlu az ya da çok toplum ile ilişki kurmaya muhtaçtır. Hiç kimse tamamen münferit bir hayat yaşayamaz. Bu sebeple aile, akraba, komşu vb. sosyal hayat ilişkilerinin düzenlenmesi zorunludur.

Sosyal hayatta aileden sonraki ilk halka komşudur. Her din ve kültürde komşuluk ilişkilerine dair kurallar bulunur.

İslâm’da “komşu hakları” (hakku’l-civâr), kul hakları (insan hakları) çerçevesinde ele alınır ve gayri müslim kişilerin hakları da gözetilir.

Allah’a ve ahiret gününe inanan kimselere komşusuna eziyet etmemesi, iyilik etmesi emredilir. (Müslim, Îmân, 74-77)

Ayet ve sahih hadislerde komşuluğun sınırıyla ilgili açık bir bilgi bulunmadığından kimlerin komşu sayılacağı genellikle örf ile belirlenmiştir.

“Allah'a ibadet edin ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (köle, cariye, hizmetçi ve benzerlerine) iyi davranın.” (Nisâ, 4/36)

“Cebrâil, komşu hakkı üzerinde o kadar önemle durdu ki neredeyse komşuyu komşuya mirasçı yapacak sandım. Yapacağı fenalıklardan komşusu emniyet içinde olmayan kimse iman etmiş olmaz!” (Buhârî, Edeb, 28-29)

Rasûlullah (sas) Ebû Zer’e (ra); “Çorba pişirdiğin zaman suyunu çok koy. Sonra da komşularını gözden geçir ve gerekli gördüklerine güzel bir şekilde ikram et!” vasiyetinde bulunmuştur. (Müslim, Birr, 143)

“Komşusu açken tok yatan, mü’min değildir.” (Hâkim, II, 15)

“Devamlı ikamet ettiğiniz yerde kötü komşudan Allah’a sığınınız! Göçebe olduğunuz yerdeki komşu nasıl olsa bir müddet sonra sizden ayrılır.” (Nesâî, İstiâze, 44)

Komşunun önemine binaen büyüklerimiz de “Ev alma komşu al!” demişlerdir.