Mesneviler, destanlar, pendnameler daima bu iki hususa riayet etmişlerdir. Müslüman edipler, şairler, Peygamber Efendimize olan sevgilerini, hürmetlerini edebî bir
üslupla da göstermek için âdeta birbiriyle yarışmışlardır. Fakat mevlit geleneği, müstakil olarak Allah Resulü’nün anlatıldığı, övülüp yüceltildiği şiirsel formla yazılan eserlerdir.
Hz. Peygamber’le ilgili şiir yazma geleneği sahabe döneminde başlamış, fakat toplu hâlde mevlit törenleri düzenlemek X. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Resulüllah’a olan sevginin, özlemin tezahürü olarak yaygınlaşan mevlit geleneği kısa sürede Türkler arasında da bir geleneğe dönüşmüş ama özellikle 1409 yılında Bursa’da Ulu Cami imamı olarak görev yapan Süleyman Çelebi’nin kaleme aldığı Vesiletü’n-Necat adlı eserle en mükemmel seviyesine ermiştir. Osmanlı döneminde Süleyman Çelebi’nin eserinden ilhamla pek çok mevlit yazılmışsa da hiçbiri onunki kadar toplum nezdinde karşılık bulmamıştır. Osmanlı Devleti mevlit kandillerine resmî hüviyet kazandırmış, mevlitleri Sultan III. Murad döneminden itibaren devlet protokolünün bir parçası hâline getirmiştir.
Üst düzey devlet erkânının katıldığı bu toplantılar kısa sürede halk arasında da yaygınlık kazanmış; Anadolu’dan Arabistan coğrafyasına, Orta Asya’dan Balkanlara kadar çok geniş bir havzada köklü bir gelenek hâlini almıştır. Peygamberimiz (s.a.s.) hakkında yazılan ve halkta büyük bir ilgiyle karşılık bulan eserlerin başında gelen Vesiletü’n-Necat, Peygamberimizin hayatını, ahlakını, yüceliğini ortaya koymayı amaç edinen bir eserdir.
Diyanet Dergisi olarak bu ay “Süleyman Çelebi ve Mevlid-i Şerif’i” başlıklı gündemle huzurlarınızdayız. Dosyamıza, Prof. Dr. Mustafa Kara, “Bir Medeniyet Vesikası Olarak Mevlid-i Şerif”; Prof. Dr. Mehmet Akkuş, “Süleyman Çelebi Mevlid’i”; Prof. Dr. Ahmet Çapku, “Mevlid’e Felsefi Bakış”; Prof. Dr. Süleyman Baki, “Balkanlarda Mevlit Kültürü” yazılarıyla katkıda bulundular. Söyleşi konuğumuz ise Prof. Dr. Bilal Kemikli Hocamız.
Bartın’da maden kazasında şehit olan kardeşlerimize Cenab-ı Hak’tan rahmet, yakınlarına ve aziz milletimize başsağlığı diliyorum.
İyi okumalar…
Doç. Dr. Fatih KURT
