HÜCCETÜ’L-İSLÂM: İMÂM-I GAZZÂLÎ
DOĞUMU: 450/1058 - TÛS
VEFATI: 505/1111 - TÛS
1058 yılında Horasan bölgesinin ilim merkezlerinden olan Tûs’ta doğdu.
Künyesi Ebû Hâmid olup asıl adı Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî et-Tûsî’dir.
Babasının yün eğiren bir iplikçi olması sebebiyle Gazzâlî nisbesiyle tanındı. Çağdaşları tarafından Hüccetü’l-İslâm diye anıldı.
1073’te Ahmed b. Muhammed er-Râzkânî’den fıkıh dersleri aldı. Daha sonra Cürcân’a gitti ve burada beş yıl süren öğrenimini tamamladı.
Tûs’a dönerken kafilesi soyulan Gazzâlî, ders notlarını isteyince eşkıya reisi, bilgiyi hafızasında değil kâğıtta taşıdığı için alaya alarak notlarını iade etti.
Bu olayı ilahî bir ikaz kabul etti ve notlarının tamamını üç yıl içinde ezberledi.
1080 yılında Nîşâbur’daki Nizâmiye Medresesi’ne girdi ve dönemin en tanınmış kelâm âlimi Cüveynî’nin öğrencisi oldu.
Fıkıh, kelâm, mantık, felsefe ve tasavvuf alanlarında güçlü bir ilmî birikim edindi.
1091’de vezir Nizâmülmülk tarafından Bağdat Nizâmiye Medresesi müderrisliğine atandı.
Dört yıl süren Bağdat müderrisliği döneminde Tehâfütü’l-felâsife, Makāsıdü’l-felâsife, el-İktisâd fi’l-İʿtikād gibi önemli eserler telif etti.
Daha sonra Şam’a gitti ve iki yıla yakın bir süre Emeviyye Camii’ne çekilerek nefsini arındırmaya çalıştı.
Bir süre Kudüs’e geçti ve orada inzivâ hayatı yaşadı. er-Risâletü’l-kudsiyye eserini burada kaleme aldı.
İnzivâ ve halvet döneminde başyapıtı olan İhyâʾü ʿUlûmi’d-Dîn'i ve birçok tasavvufî eseri yazdı.
İslâm düşünürleri arasında en çok eser veren müelliflerden biri oldu.
1106'da Nîşâbur’a döndü ve vezir Fahrülmülk’ün ısrarlı daveti üzerine Nizâmiye Medresesi’nde tekrar ders vermeye başladı.
1109’da sağlığının bozulması sebebiyle resmî görevini bırakarak Tûs’a döndü.
18 Aralık 1111’de vefat etti ve Tûs’ta defnedildi.
BAZI ESERLERİ
el-Vecîz
el-Münkız mine’d-Dalâl
el-Müstasfâ fî ʿİlmi’l-Usûl
Bidâyetü’l-Hidâye
Kimyâ-yı Saʿâdet
Cevâhirü’l-Kurʾân