İnsanın iradi fiillerinin oluşumunda üç unsur vardır. Birincisi kulun onu istemesi yani iradesini ortaya koyması, ikincisi gücünün yeterli olması, üçüncüsü de Allah’ın fiili yaratmasıdır. Birinci unsur cüz’i irade yani insanın istemesidir. İnsanın önünde seçenekler belirir. Kişi kendisine ait olan cüzi iradesiyle dıştan bir müdahale olmaksızın bu seçenekler arasında tercihte bulunur. Bu, niyet ve kastının ortaya konması demektir. İkinci unsur gücün yeterli olması (istitâat) yani fiile niyet edildiğinde onun gerçekleşmesi için imkân ve şartların önceden hazır bulunmasıdır. İstek ve yeterli güç unsurlarının bulunması halinde Allah Teâlâ kişinin isteği doğrultusunda fiilini yaratır. O’nun yaratması fiilin gerçekleşmesi için gerekli olan üçüncü unsurdur. Bu unsur belirleyici değil tamamlayıcıdır.
Yapılan fiile nitelik kazandıran, kişinin isteği, niyeti ve kastıdır. Nitekim Hz. Peygamber’in, “Ameller niyetlere göredir.” (Buhârî, “Bed’ü’lvahy”, 1) mealindeki hadisi de buna işaret eder. O halde kişi yaptıklarından sorumludur.
SÖZÜN ÖZÜ
Demir ve ateş; kardeşler ben bunlarla hiçbir vatan ve ırkın öldüğünü işitmedim. Şerefli bir tarih ve medeniyete, sağlam bir fazilet ve ahlâka, zengin bir şiir ve edebiyata, dinî ve millî ananelere, ırkî ve vatanî hatıralara mâlik olan bir milletin mahvolduğunu tarih göstermiyor.”
Mehmet Emin Yurdakul
