Uğur ÜNAL
Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm “Fesadüzzaman Kavramı, Dayandığı Temeller, İlişkili Terimler ve Gelişim Süreci” başlığıyla ele alınmıştır. Bu bölümde, fesadüzzaman kavramının sözlük ve terim anlamı üzerinde durulmuş, daha önce kavrama ilişkin teknik bir tanımlama yapılmadığından, kavramın işlevine ilişkin bir ıstılah denemesi yapılmıştır. Daha sonra fesadüzzaman düşüncesi ekseninde değerlendirilebilecek kavramların bununla ilişkisi, bağlantılı olduğu noktaları ve farklılıkları irdelenmiştir.
İkinci bölümde, fesadüzzaman sebebiyle değişime uğrayan hükümler, fıkıh sistematiğine uygun bir tarzda ortaya konulmuştur. Değişimi doğru izleyebilmek için konunun fıkıhtaki yeri ele alınarak fesadüzzaman sebebiyle hükümlerin değişmesi için nasıl bir zeminin oluştuğu gösterilmiştir. Fesadüzzaman ile gelen değişimi net bir şekilde ortaya koyabilmek için değişimden önceki durum özetlenerek konu daha da anlaşılır hâle getirilmiştir.
Son bölümde ise önceki bölümlerde irdelenen konu ve örnekler üzerinden fesadüzzamanın topluma yansıyan sonuçları üzerinde durulmuştur. Fesadüzzaman telakkisinin etkisiyle hükümlerde meydana gelen değişim, hem usul konularına etkisi hem de usul açısından tahlili bağlamında değerlendirilmiştir. Bu bölümde “Fesadüzzamanın Fıkhî Meselelerin Çözümünde Etkisinin Usul Açısından Değerlendirmesi” başlığı altında, fetva usulü açısından etkileri, fesadüzzamanın sürekliliği ya da izafiliği yanı sıra kavramın tali bir delil mahiyetinde ele alınıp alınamayacağı gibi konular işlenmiştir.
Kitabın ortaya koyduğu birçok teknik ifade ve izah ile akademik bir çalışma vasfının dışında, amaçladığı ve başardığı güncel fayda yadsınamaz. Yazar, kitabın okunduğunda anlaşılmasını istediği hususları şöyle sıralıyor: “Zaman, durum, hâl ve şartlara bağlı birçok fetvanın değiştirilmesi gerektiği, insanların hepsinden aynı derecede dinî hassasiyet beklemenin zorluğu, dinin temel ilkelerine dayanan ama dayatıcı olmayan bir üslupla makasıdı gerçekleştiren hayatın içinden bir din söylemi gerektiği, çağını tanıyan, öncelikleri bilen, ölçü ve dengeleri gözeten ilim ve irşat ehlinin yetişmesinin önemi. Zorlaştırmayıp kolaylaştıran, nefret etmeyip müjdeleyen ama dinin temel esaslarını da muhafaza eden bir fıkıh dilinin zaruri olduğu…”
Dr. Yunus Keleş’in Hayat, Fıkıh ve Dinamizm adlı eseri, ilahiyatçılar ve din görevlileri kadar meseleleri metodolojik olarak anlamaya çalışan, hukuk ve hukuk usulüne meraklı okurun da ilgiyle okuyacağı bir kitap.
